NIKOTYNIZM
Palenie tytoniu jest nałogiem wywołanym przez dwa podstawowe, wzajemnie oddziałujące na siebie uzależnienia: farmakologiczne uzależnienie od nikotyny (związane z koniecznością utrzymania odpowiednich jej stężeń w surowicy krwi) oraz uzależnienie behawioralne (złożone, zależące od czynników psychologicznych, środowiskowych, kulturowych i społecznych).
Zespół uzależnienia jest zaburzeniem zdrowotnym i charakteryzują go specyficzne objawy, które zostały opisane w Klasyfikacji Chorób Światowej Organizacji Zdrowia ICD-10, gdzie wyodrębniono kategorię F-17: Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane paleniem tytoniu.
Zespól uzależnienia charakteryzuje się następującymi objawami:
- silna potrzeba przyjmowania nikotyny
- trudność w kontrolowaniu tego zachowania
- uporczywe używanie tytoniu wbrew szkodliwym następstwom
- przedkładanie przyjmowania nikotyny ponad inne zajęcia i zobowiązania
- zwiększona tolerancja
- Występowanie objawów zespołu abstynencyjnego (głód tytoniowy, złe samopoczucie, lęk, nastrój dysforyczny, drażliwość i niepokój, bezsenność, wzmożony apetyt, zwiększony kaszel, owrzodzenia jamy ustnej, trudności koncentracji)
W celu autodiagnozy najlepiej posłużyć się testem Fagerstroma:
|
pytanie |
odpowiedź |
punkty |
|
1. Jak szybko, po przebudzeniu zapala Pan/i pierwszego papierosa? |
w ciągu 30 min |
1 |
|
po 30 min. |
0 |
|
|
2. Czy sprawia Pani/Panu trudność powstrzymanie się od palenia w miejscach, gdzie obowiązuje zakaz palenia? |
tak |
1 |
|
nie |
0 |
|
|
3. Z którego papierosa byłoby Pani/Panu najtrudniej zrezygnować? |
z pierwszego |
1 |
|
z każdego |
0 |
|
|
4. Ile papierosów dziennie Pani/Pan wypala? |
mniej niż 15 |
0 |
|
15 – 25 |
1 |
|
|
powyżej 25 |
2 |
|
|
5. Czy częściej pali Pani/Pan papierosy w ciągu pierwszych godzin po przebudzeniu, czy w pozostałej części dnia? |
tak |
1 |
|
nie |
0 |
|
|
6. Czy pali Pani/Pan podczas choroby, która zmusza Panią/Pana do pozostawania w łóżku przez większą część dnia? |
tak |
1 |
|
nie |
0 |
|
|
7. Jak jest zawartość nikotyny w papierosach, które Pani/Pan pali? |
mniej niż 0,9 mg |
0 |
|
1,0 – 1,2 mg |
1 |
|
|
ponad 1,3 mg |
2 |
|
|
8. Czy zaciąga się Pani/Pan dymem tytoniowym? |
nigdy |
0 |
|
czasami |
1 |
|
|
zawsze |
2 |
Komentarz:
Maksymalna liczba punktów wynosi 11.
- Uzyskanie 0-4 pkt. wskazuje na brak cech farmakologicznego (biologicznego) uzależnienia od nikotyny lub na bardzo “niski” poziom uzależnienia. Palenie jest raczej nawykiem, którego dana osoba nie chce lub nie potrafi się pozbyć.
- Uzyskanie 5-8 pkt. wskazuje na obecność cech uzależnienia od nikotyny. Takiej osobie trudno jest obejść się bez papierosa, szczególnie w sytuacjach stresowych lub za przykładem (pod presją, za namową) otoczenia.
- Uzyskanie 9-11 pkt. wskazuje jednoznacznie na obecność objawów farmakologicznego (biologicznego) uzależnienia od nikotyny, a część schorzeń i odczuwanych dolegliwości ma niewątpliwy związek z paleniem.
Test Motywacji Do Zaprzestania Palenia
Kiedy już podejmiemy decyzję o zaprzestaniu palenia, warto zbadać, jak wygląda nasza motywacja do zaprzestania. Pomocą może nam służyć Test Motywacji Do Zaprzestania Palenia, opracowany przez dr Ninę Schneider z Uniwersytetu w Los Angeles:
|
1. Czy chce Pan/i zaprzestać palenia? |
tak |
nie |
|
2. Czy Pan/i decyduje się na to dla siebie (zaznaczyć „tak”) |
tak |
nie |
|
3. Czy dla kogoś innego np. dla rodziny (zaznaczyć „nie”) |
tak |
nie |
|
4. Czy podejmował/a Pan/i już kiedyś próby zaprzestania palenia? |
tak |
nie |
|
5. Czy Pan/i wie w jakich sytuacjach najczęściej sięga po papierosa? |
tak |
nie |
|
6. Czy Pan/i wie dlaczego sięga po papierosa? |
tak |
nie |
|
7. Czy podczas „rzucania” palenia może Pan/i liczyć na czyjąś pomoc? |
tak |
nie |
|
8. Czy członkowie Pani/Pana rodziny są osobami niepalącymi? |
tak |
nie |
|
9. Czy w miejscu Pani/Pana pracy nie pali się tytoniu? |
tak |
nie |
|
10. Czy jest Pan/i zadowolony/a ze swojej pracy i trybu życia? |
tak |
nie |
|
11. Czy wie Pan/i, gdzie znaleźć pomoc gdyby pojawiły się problemy |
tak |
nie |
|
12. Czy ma Pan/i świadomość jakie pokusy i trudności mogą pojawić się w okresie abstynencji nikotynowej? |
tak |
nie |
|
13. Czy wie Pan/i jak sobie poradzić w sytuacjach kryzysowych? |
tak |
nie |
Im więcej odpowiedzi tak, tym większa gotowość do zaprzestania palenia.